Pangertosan Drama

Pangertosan drama

Miturut etimologi, tembung drama saka basa Yunani, yaiku draomai sing duweni teges ‘tandang, tindak, lelakon’ (to do, to act).
Miturut Panuti Sudjiman, drama yaiku karya sastra sing duweni ancas (tujuan) nggambarake panguripan sing ngatonake konflik lan emosi liwat tumindak (action) lan paguneman (dialog) lan dirancang kanggo pementasan ing panggung.

1.   Maragakake drama
Titikane drama, yaiku naskah sing awujud paguneman utawa dialog. Ing sajroning ndhapuk pacelathon pengarang kudu nggatekake paguneman para paraga ing saben dinane. Basa sing digunakake ing paguneman yaiku basa saben dinane, amarga para paraga mau makili utawa nyulihi (makili) panguripan saben dinane. Umpamane yen maragakake tokoh preman, omongane kudu kaya watake preman. Maragakake wong Banyumas, dialek Banyumase kudu krasa (cetha), lsp.
Dialog ing sajroning drama kudu nggambarake karakter (watak) paraga-paragane. Malahan, paguneman ing drama duweni sipat estetis, tegese nduweni kaendahan basa. Supaya penonton bisa ngrasakake dialek utawa ritme omongan saka para paraga kasebut, awake dhewe kudu gladhen supaya paguneman bisa nduweni sipat estetis, yaiku kanthi olah vokal.

2. Nonton lan nanggapi pementasan drama

Manawa nonton ing sawijining pentas drama, film, utawa sinetron tumrap para siswa duweni ancas kanggo ngapresiasi lan evaluasi. Kagiyatan ngapresiasi yaiku kagiyatan ngrasakake, magerteni, lan ngajeni. Kagiyatan ngrasakake minangka kagiyatan sing wis kulina dilakoni, kowe mbukak pribadimu dhewe lan ngrasakake kaendahan seni sing koktonton. Ananging minangka siswa, kowe perlu nambah kanthi upaya mangerteni ngapa tontonan kuwi nyenengake utawa ora nyenengake. Kanthi mangkono manawa nyawang pementasan utawa tayangan film iku minangka sawijining produk proses karya seni. Asile proes ngrasakake lan mangerteni yaiku ngajeni, kerpiye wae sawijining karta pementasan amung bisa kacipta amarga srana makarya kanthi tenanan, lan talenta (bakat) seni para sing gawe.
Kagiyatan evaluasi utawa mbiji, yaiku kagiyatan mbandhingake pementasan drama lan kriteria standar kwalitas sing diyakini bijine. Standar kwalitas kuwi digawe sarana ilmu lan pengalaman ing sajroning ngrasakake lan mangerteni sawijining pentas minangka sawijining proses lan produk.

Unsur intrinsik drama
Unsur intrinsik ing naskah drama (sandiwara) yaiku:
1)      Tema
Tema yaiku gagasan pokok/ide pokok kang dadi dhasar lakon ing crita drama. Tema bisa diandharake kanthi eksplisit (transparan utawa melok), uga bisa diandharake kanthi implisit (tersirat). Wujude tema warna-warna, bisa diandharake srana irah-irahan, gambaran latar, paraga, utawa dialog antaraning paraga.
2)      Alur
Alur yaiku urut-urutaning crita wiwit lekas nganti pungkasaning drama, mujudake sabab musababe kang mbangun crita. Alur iku kapernag dadi loro, yaiku alur lurus (progresif) lan alur sorot balik (regresif/flash back).
3)      Penokohan/paraga
Paraga yaiku pawongan kan nindakake crita. Penokohan nggambarake watak saka para paragane. Paraga kang nduweni watak becik diarani paraga protagonis, dene paraga kang nduweni watak ala diarani paraga antagonis.
4)      Latar (setting)
Latar yaiku sakabehe katrangan, panuduh, panggonan sing ana sesambungane karo wektu, swasana lan panggonan ing sajroning crita. Latar kaperang dadi 3, yaiku:

1. Latar panggonan/geografis

Latar panggonan iku panggonan dumadining crita. Umpamane, desa, kutha, sekolahan, kamar, lsp.

Latar wektu/historis

Latar wektu iku nuduhake wektu dumadining crita. Umpamane; esuk, awan, sore, dina Minggu, tanggal utawa wulan/taun tartamtu. Ana uga latar wektu kang ora idsebutake kanthi cetha, kayata; sawijining dina, satengahing wengi, lsp.

Latar sosial lan pegawean para paraga

Latar sosial manut urutane yaiku:
1)      Paraga kanthi latar sosial cendhek/asor
2)      Paraga kanthi latar sosial sedheng (menengah)
3)      Paraga kanthi latar sosial dhuwur/luhur
5)Amanat
Amanat yaiku weling saka pangripta kanggo pamaose. Weling kang dikarepake iku bisa awujud piwulang becik lan ala, ngenani sesambungane manungsa karo sapadhane, Gusti Allah, utawa karo dhiri pribadine.

Titikane drama iku nduweni naskah rantaman lakone crita. Naskah kasebut uga diarani skenario. Dene ing ngisor iki bakal dirembug katrangan ngenani skenario. Skenario yaiku rantaman lakon sandiwara, drama, film, apadene sinetron. Skenario yaiku crita kang awujud rerangkening adhegan-adhegan, nanging ora kaya sandiwara kaya ing kasunyatan. Skenario (screen play) yaiku garis gedhene crita kang awujud naskah, sanadyan arang-arang ngemot peprincen cara-cara utawa versi perekaman utawa shooting. Naskah utawa skenario iku kedadean saka babak-babak. Anggone ngedum babak-babak iku ora mung sakarepe penulis skenario, nanging adhedhasar alesan kang kuwat. Saben babak, ana perangan kang diarani adhegan. Adhegan iku perangan ing babak kang diwatesi dening owah-owahaning swasana, papan, gantining utawa tekaning paraga liya. Uga ana kang diarani pandom, yaiku peranganing naskah kang nerangake kahanan/swasana, sipat lan tingkah lakuning para paraga lan liya-liyane. Biasane, perangna iki tinulis ing antarane tandha kurung. Isine naskah skenario yaiku: Pacelathon paraga Swasana setting sing dikarepake Gegambaran swasana Apa wae kang kudu ditindakake dening paraga Naskah drama minangka papan kanggo ndelehake ide (panemu) crita ng sajroning alur crita lan rantamane lakon. Wong nulis naskah drama ing sajroning proses karyane biasane nganggo pathokan saka tema crita. Tema kuwi digawe dadi sawijining crita sing kedadean saka prastawa-prastawa sing nduweni alur sing cetha, kanthi ukuran lan suwene (durasi) manut kabutuhan. Mula saka kuwi, nalika gawe naskah drama pathokane ana 3, yaiku: Wektu Panggonan Lakon Naskah sing dipilih sutradara biasane nduweni syarat-syarat, kayata: Naskah kudu nggambarake tema sing wutuh. Tema ing sajroning crita minangka ide filosofis saka lakon. Naskah kudu nduweni titik pandhang sing cetha karo nilai kontekstual sing ana ing masyarakat saiki. Naskah kudu nduweni greget sing tumuju dadi prastawa-prastawa sing urip saengga bisa ndadekake gregeting penonton supaya melu katut ing sajroning pementasan kuwi. Naskah uga nduweni gaya penampilan sing isine tantangan lan pola-pola adhegan sing cetha. Ing sajroning nulis naskah skenario, kudu nggatekake: Penonton sing kepriye sing diadhepi Penonton nduweni pepinginan pementasan sing kaya apa Misi apa sing diwenehake kanggo penonton Kaluwihan (daya tarik) apa ing sajroning naskah sing dipentasake Apa bisa yen naskah kuwi ditindakake dening para aktor ing sajroning teater.